Polikistik Over Sendromu (PKOS) Farkındalık Ayı

Eylül ayı PKOS Farkındalık Ayı olarak geçmektedir. Belirtileri arasında düzensiz adet döngüleri, yumurtlama problemleri, kilo alımı ve insülin direnci bulunur. PKOS’un uzun vadede diyabet, kalp hastalıkları ve infertilite riskini artırabilir. 

PKOS Nedir?

Kadınlarda hormon dengesizliğine neden olan yaygın bir sağlık sorunudur.  Yumurtalıklar içerisinde bulunan ve genellikle iyi huylu birçok kist şeklinde ortaya çıkmaktadır. PKOS’lu kadınlarda genellikle insülin direnci görülür , bu da vücutta çok fazla insülin oluşmasına neden olur.  Androjenlerin veya erkek hormonlarının artan üretimi de PKOS’un bir özelliğidir. Bu hormonal anormallikler metabolik ve üreme bozukluklarına neden olabilir.

PKOS’un fizyolojik temelinin dört ana nedeni şunlardır:

• gonadotropin hormon sentezi bozuklukları;
• insülin direncinin ortaya çıkması;
• mevcut aşırı vücut yağının etkisi
• PKOS’ta rol oynayan metabolik yollar (insülin salgılanması ve aktivitesi, steroidogenez için kodlama ve diğer metabolik ve hormonal yollar)

PKOS Belirtileri

• Seyrek adet dönemleri, adet görmeme ve/veya düzensiz kanama
• Yumurtlama eksikliğinden kaynaklanan kısırlık
• Yüz, göğüs, mide, sırt, başparmak veya ayak parmaklarında artan kıl büyümesi
• Sivilce, yağlı cilt ve kepek
• Özellikle göbek çevresinde kilo alımı
• Saç seyrelmesi
• Pelvik ağrı

PKOS’lu Bireyler Beslenmede Nelere Dikkat Etmeli?

• Meyve, sebze, tam tahıllar ve baklagiller açısından zengin diyetler de oksidatif stresi ve iltihabı azaltır. 
• Rafine karbonhidratlar yerine tam tahıl alımına, baklagillere ve kuruyemişlere vurgu yapan bir diyetteki temel besinlerden biri inositol hekzafosfattır (Ip6, fitik asit). Klinik çalışmalarda inositolün hem zayıf hem de obez PKOS’lu kadınlarda insülin etkisini iyileştirdiği, androjen seviyelerini düşürdüğü ve yumurtlama işlevini iyileştirdiği gösterilmiştir. 
• Araştırmalar sağlıklı beslenme alışkanlıklarının ve düzenli fiziksel aktivitenin PKOS’u yönetmeye yardımcı olduğunu göstermiştir.
  Tam tahıllara, meyvelere, sebzelere, yağsız proteinli yiyeceklere ve az yağlı veya yağsız süt ürünlerine odaklanmak hem kilonuzu hem de kan şekerinizi yönetmenize yardımcı olabilir.
• Kahvaltı dahil olmak üzere günde dört ila beş öğün veya ara öğün yapılabilir. 
• Öğün atlamaktan kaçınmak gerekir.
• Yağ kaynaklarını seçerken zeytinyağı ve kanola yağları, ceviz, badem ve avokado gibi sağlıklı seçimler tercih edilmelidir.
• Tüm öğünlerde ve atıştırmalıklarda protein tüketimi önemlidir. İyi seçimler arasında fındık ezmeleri, yağsız etler, balık, tofu, fasulye, mercimek ve az yağlı süt ürünleri bulunur.
• Su, az yağlı veya yağsız süt  gibi içecekler tüketilmelidir.
• Polikistik over hastalığı olanlarda sağlıklı bir kiloya ulaşmak ve bunu korumaktır önemlidir bu nedenle sağlıklı bir diyetin yanında egzersiz de yapılmalıdır.

Tüketilmesi Önerilen Besinler

• Yağsız Protein – Özellikle tavuk, hindi, yağsız kırmızı et (sığır eti, domuz eti), balık, deniz ürünleri, tofu tempeh, edamame
• Omega 3 Yağ Asitleri – ceviz, chia tohumu, keten tohumu, kenevir kalbi ve somon, uskumru ve sardalya gibi yağlı balıklar
• Anti-İnflamatuar Gıdalar
  • Meyveler: çilek, kivi, kiraz, elma, muz, nar, şeftali
  • Sebzeler – brokoli, karnabahar, lahana, domates, tatlı patates, biber ve ıspanak ve lahana gibi yapraklı yeşillikler
• Yüksek Lifli Gıdalar/Düşük Glisemik İndeksli Gıdalar
  • Tam Tahıllar: yulaf, kinoa, esmer pirinç, tam tahıllı ekmek
  • Baklagiller: fasulye, nohut, mercimek, edamame
• Sağlıklı Yağlar: zeytinyağı, avokado, fındık, tohumlar 
• Prebiyotik Açısından Zengin Gıdalar: muz, elma, kuşkonmaz, yer elması, soğan, sarımsak, pırasa, yulaf, fasulye
• Fermente Süt Ürünleri ve Diğer Probiyotik Gıdalar: kefir, yoğurt, süzme peynir, lahana turşusu, kimchi (not: tam yağlı süt ürünleri PCOS’lu olanlar için daha iyi bir seçenek olabilir)

Tüketimi Sınırlandırılması Gereken Besinler

• Yüksek oranda işlenmiş gıdalar ve etler: fast food, patates cipsi, kraker, sosis, sosisli sandviç, domuz pastırması, salam gibi yüksek oranda işlenmiş şarküteri etleri
• Şekerli içecekler: normal soda, tatlandırılmış çay, enerji içecekleri, meyve suları gibi alkolsüz içecekler
• Şekerli gıdalar veya yüksek miktarda ilave şeker içeren gıdalar: hamur işleri, kurabiyeler, kekler, turtalar, şekerlemeler
• Rafine tahıllar: beyaz un, beyaz ekmek, beyaz pirinç 
• Alkol